Ég er búin að lofa Unu að kíkja á hana á Hjálpræðishernum. Unu hef ég þekkt síðan við vorum stelpur. Hún flutti í Breiðholtið þegar ég var níu og hún tíu, en flutti svo aftur burt þegar mamma hennar skildi við stjúpa hennar tveimur árum síðar. Mæðgurnar fluttu vestur á firði en við vinkonurnar héldum sambandi með bréfaskriftum. Una hefur ekki alltaf farið stystu leið í lífinu og núna er hún að afplána dóma vegna peningafölsunar og þrjátíu hraðasekta og fær að gera það með samfélagsþjónustu í súpueldhúsinu á Hernum. Hún vildi bjóða mér í súpu en langaði þó aðallega að sýna mér konu sem er víst alltaf í mat þarna og henni finnst eitthvað merkileg. Una tekur á móti mér þegar ég kem inn og vísar mér til sætis við innsta borðið í salnum.
„Sittu hérna, hún hlýtur að fara að koma, hún situr alltaf við þetta borð.“
Ég bara hlýði, auðvitað. Enda finnst mér alltaf best að vera á fremsta bekk. Una færir mér súpu og brauð og ég sæki mér vatnsglas. Ég er varla byrjuð að borða þegar útidyrnar opnast og inn gengur áberandi hokin kona, dúðuð slitnum og skítugum útifötum, tætingslegum gráum pels og snjóbuxum, klofbótin hangir niður á hné og heftir hreyfingar hennar. Hún er með nokkra troðna innkaupapoka úr plasti og skítuga innkaupatösku á hjólum. Hún lítur hvorki til hægri né vinstri en gengur löturhægt í salinn. Hún horfir ofan í gólfið, fer beint af augum og stoppar ekki fyrr en við borðið hjá mér, virðir mig ekki viðlits en sest í næsta stól við mig. Una kemur eftir augnablik með súpuskál og brauð og setur fyrir konuna. Konan segir ekki orð en byrjar að slafra í sig það sem fyrir hana er lagt. Eftir nokkra stund segir konan þykkri, eintóna röddu:
„Þetta er sveppasúpa.“
Hún lítur ekki upp og gæti eins verið að tala við sjálfa sig.
„Já,“ segi ég til öryggis.
Lyktin af konunni er svo ógeðsleg að mér liggur við að kasta upp. Þetta finnst Unu merkilegt, hún hefur alltaf verið svo hrifin af öllu sem er á skjön. Það er þéttsetið í salnum, alls konar fólk, flest heimilislaust ímynda ég mér. Í kringum borðið sem ég sit við hefur myndast ský úr alls konar ólykt. Samsett ólyktarský að hætti heimilislausra Reykvíkinga. Mig langar að segja eitthvað en ég veit ekki almennilega hvernig maður talar við svona konu. Auðvitað er hún forvitnileg, hvernig verður manneskja svona? Hvernig breytist stúlkubarn í svona konu? Hendur hennar eru krímugar og neglurnar gular og hrjúfar. Hárið er þykkt og grátt og liggur í flókabendu niður á axlir. Hún klárar hægt en örugglega allt af diskinum, slufsar úr hverri skeiðinni á fætur annarri og þegar síðasti dropi súpunnar er kominn inn fyrir skítugar varirnar, tekur hún til við að klóra sér allri. Kapteinn Hjálpræðishersins kemur að borðinu. Hann heilsar okkur og segir nokkur orð um súpuna og veðrið en snýr sér síðan að konunni:
„Sæl, Ylgja mín.“
„Sæll,“ svarar hún lágt.
„Ég er með nýja yfirhöfn sem mig langar að sýna þér,“ segir hann varfærnislega.
„Nei,“ segir konan.
„Ertu alveg viss, viltu ekki hugsa málið?“
Fyrirvaralaust verður fölt andlit konunnar afmyndað af brjálæði, grár flókabendillinn rís á höfði hennar og hún ýlfrar svo hátt að undir tekur í öllum salnum.
„Andskotastu burt, ótætis óhræsið þitt!“ Svo glefsar hún til kapteinsins og það stirnir á perluhvítar tennur sem stinga óneitanlega í stúf við aðra líkamsparta hennar.
Konan tekur sér augnabliks hlé til að ná andanum og bætir svo við sallaróleg:
„Mig vantar tóbaksklút.“
Kapteininum virðist ekkert brugðið hann segist ætla að athuga málið og láta hana vita. Að svo búnu gengur hann í burtu og hverfur upp tröppur út úr salnum.
Eitt augnablik dettur allt í dúnalogn. Ekki hreyfing, ekki hljóð. Ég klára af diskinum mínum, mér finnst eins og ég eigi að segja eitthvað en ég veit bara ekki hvað. Þá tek ég eftir áletrun sem er máluð gylltu letri á vegginn fyrir enda salarins: Meistarinn er hér og vill finna þig. Meistarinn? Hvað sagði Kristur aftur? Ég er ekki vel að mér í kristnum fræðum en ég er alveg viss um að hann talaði einhvers staðar um að það sem við gerðum fyrir okkar minnstu bræður værum við að gera fyrir hann sjálfan. En hver er minnstur í þessu samhengi?
„Á ég að sækja fyrir þig kaffi?“
Mér bregður við þegar konan ávarpar mig með sinni þungu rödd. Ég lít upp á þessa furðulegu manneskju, hún dregur hægra augað í pung en horfir í gegnum mig með því vinstra. Mér finnst hún lesa mig eins og opna bók, fortíð mína, nútíð og framtíð.
„Nei takk, það er óþarfi,“ styn ég upp.
Svo stend ég á fætur, tek kápuna mína, kveð konuna og fer. Mér er létt þegar ég stíg út í hreint og svalt útiloftið. Ég stoppa eitt augnablik fyrir framan Herinn og anda nokkrum sinnum djúpt. Mér líður undarlega. Ég man það ekki fyrr en ég er komin upp í Bankastræti að ég gleymdi að kveðja Unu og þakka fyrir mig.
Ég fer inn á Prikið og panta mér kaffi. Það er strjált setið á kaffihúsinu og ég vel mér borð í básnum fjærst útidyrunum. Kaffið er ágætt en ég er enn að hugsa um konuna í skítuga pelsinum á Hjálpræðishernum. Mér finnst eins og lyktin af henni loði við mig. Úff. Hvernig ætli hún geti verið nálægt sjálfri sér? Kannski notar hún einmitt lyktina til að forðast sjálfa sig. Fólk gerir ýmislegt til að lifa af.
Ég hrekk upp úr þönkum mínum þegar mér finnst ég heyra einhvern nefna nafnið mitt. Ég lít upp og tek nú eftir því að það sitja konur á næsta borði sem tala saman í hálfum hljóðum. Þær virðast ákafar og niðursokknar í samræðurnar. Ég legg við hlustir.
„Já, hún á víst bara þetta eina barn, en svo kom á daginn að hann er búinn að vera þvílíkt að halda framhjá henni.“
„Já er það?“
„Hann þóttist alltaf vera í einhverjum viðskiptaerindum erlendis en var þá bara með eina á Stokkseyri og aðra í bænum. Þær vissu ekki hvor af annarri. Óþverri.“
„Hvað ertu að segja, hvaða konur eru þetta?“
„Þetta eru bara einhverjar konur sem voru með þeim á Indlandi.“
„Í jógaferðinni?“
„Þetta jógafólk er sko ekkert betra en aðrir, ekkert nema falsið og sýndarmennskan.“
„Haa?“
„Já, þetta var víst bara ömurleg ferð. Alltaf þegar hún var í nuddi eða hugleiðslu eða eitthvað, þá var hann bara að reyna við allar konurnar í ferðinni.“
„Jiminn, eini.“
„En veistu hvað? Núna er hann farinn frá þeim öllum og kominn með eina enn. Það er einhver bara mjög ung stelpa, sem á tvö eða þrjú börn. Öryrki. Í miklu rugli skilst mér.“
„Og hvernig líður Helenu með þetta?“
„Hún er bara alveg miður sín.“
Með næsta kaffisopa kemur eitthvað mjúkt og loðið upp í mig. Ósjálfrátt spýti ég þessum aðskotahlut út úr mér aftur ofan í kaffibollann. Stór og loðin fiskifluga spriklar í kaffifroðunni. Oj, viðbjóðurinn hríslast um mig. Nú er nóg komið, best að fara áður en það kviknar í. Ég tek upp símann, set á mig heyrnartólin og kveiki á Gufunni. Í útvarpinu er verið að flytja erindi um Charlotte Perkins Gilman, rithöfund sem missti vitið og fékk það ekki aftur fyrr en hún skildi við eiginmann sinn. Alveg eins og ég.
framhald …